“Chuyển giới” được dùng để chỉ những người có bản dạng giới khác với giới tính sinh học khi sinh. Từ “chuyển giới” (hiện gây tranh cãi với cách dịch khác “chuyển đổi giới tính”) được dịch từ từ “transgender” trong tiếng Anh. “Transgender” là một thuật ngữ được khởi nguồn từ nước Mỹ, được sử dụng để chỉ chung những người có lối sống dường như khác với những chuẩn mực về giới trong xã hội. Một số người được coi là vượt ra khỏi biên giới “bình thường” về giới trong cách ăn mặc, trong cách thể hiện bản thân, và cả những người đã trải qua nhiều cuộc phẫu thuật để có được cơ thể như giới tính họ mong muốn. Ở Việt Nam, mặc dù dấu ấn của hiện tượng chuyển giới có thể đã xuất hiện từ những năm 1350 nhưng thuật ngữ “transgender” là một thuật ngữ mới xuất hiện và gây khó khăn trong sử dụng.  Hiện nay có nhiều cách gọi ám chỉ thuật ngữ này, đó là “người chuyển giới”, “người xuyên giới”, “người vượt giới”, trong khi khái niệm “transsexual” khá được thống nhất về cách hiểu. 

Chị Phạm Quỳnh Phương, một trong những người đầu tiên có công dịch các tài liệu LGBT sang tiếng Việt cũng chia sẻ, hối tiếc nhất của chị là đã sử dụng từ “chuyển giới” chứ không phải là “xuyên giới”, vì chị cho rằng bản thân từ “chuyển giới” cũng vấp phải khá nhiều tranh cãi vì ý nghĩa do từ “chuyển” đã vô tình tạo hàm ý rằng, một người phải “chuyển” đổi giới tính của mình mới được coi là “transgender”. Tuy nhiên, từ “transgender” bao gồm nội hàm rất rộng (do tiền tố Latin “trans-“ mang ý nghĩa “across” (xuyên) hay “beyond” (vượt)”), cả những ai sẵn sàng trải qua phẫu thuật, hoặc không muốn phẫu thuật mà đơn thuần muốn thể hiện bản thân và cuộc sống của họ như một giới tính khác.

Nguồn:

Tổng hợp nghiên cứu về người đồng tính, song tính và chuyển giới ở Việt Nam, 2014, Phạm Quỳnh Phương

Đại Việt Thông Sử, 1759

Leave a Reply